Het lijkt erop dat werkend Nederland zich erbij heeft neergelegd: werken is geen recht meer, maar een voorrecht, een gunst. En een plicht natuurlijk. Dit althans word je voorgehouden door de politiek die in Nederland doorslaggevend rechts is, door uitkeringsinstanties, de media en werknemers die nog overbleven in het systeem maar dit moeten betalen met almaar toenemende prestatiedruk. Het is bovenal steeds meer een regelrechte noodzaak, puur om in je onderhoud te kunnen voorzien. Het vangnet toont steeds grotere mazen waar menigeen doorheen lazert.
Waar je begin jaren tachtig van de vorige eeuw in een vergelijkbare crisis kon rekenen op enig politiek inzicht en tolerantie van de burgerij, daar wordt de straftaal richting het werklozenleger vandaag de dag steeds scherper, ongenuanceerder en onverdraagzamer. Jezelf verrijken, ook al gaat dat aantoonbaar ten koste van anderen, kent nog nauwelijks enige morele twijfel en de regelgeving helpt stevig om deze mentaliteit te bevestigen. Hierin is alles je eigen schuld. Linkse uitspraken en voorstellen zijn gewoonlijk te lankmoedig en gericht op politieke vrede met het rechtse blok. Vrees om populistisch te zijn, is hiervan een voorbeeld. Wilders heeft meer succes op rechts dan Roemer op links. En nog iets: elke politieke partij is populistisch.
De verrechtsing gaat voort omdat er weinig tegengas wordt geboden. Zoals onze leerkrachten zich tegen beter weten in sinds jaar en dag onzinnige vernieuwingen in het onderwijs lieten welgevallen, zo slikt de gemiddelde werknemer bij bedrijf en overheid de toenemende pressie en de onophoudelijke reorganisaties en ontslagen. De welvaart vanaf de jaren 80 heeft een angstcultuur meegebracht: de mensen hebben teveel te verliezen en denken dat ze veilig zijn door toe te geven.
Een enorme operatie zal nodig zijn om de collectieve onmacht, gebaseerd op angst en verslaving aan consumptie, te doen kantelen en herstel naar menswaardigheid en sociale samenhang in gang te zetten. Vooral jongeren zouden zich zorgen moeten maken over hun toekomst.
Het noodverband ZZP dat op basis van politiek belang een jaar of tien, vijftien geleden werd uitgevonden om stijgende werkloosheid het hoofd te bieden, heeft de wond niet genezen maar verergert. Onze bestuurders, jarenlang fervente predikers van ZZP, beginnen door te krijgen dat ze niet het Ei van Columbus, maar het Monsterei van Bommelstein in huis hebben gehaald: de ZZP- er betaalt namelijk structureel te weinig belasting, om over het ontduiken hiervan maar te zwijgen.
De even dwingende als krankzinnige adviezen door UWV en consorten aan werklozen (pardon: werkzoekenden) om vooral ZZP – er te worden, kunnen de klikobak in.
Ook voor de ZZP – er is bezinning aan te bevelen. Het komt al te vaak neer op hosselen zonder echt vooruit te komen. Je bouwt geen pensioen op en de kans dat jouw beroep over 10 jaar nog bestaat, is hoogstens 50%.
De jongere arbeidsgeneratie zal straks moeten werken tot de rollatorstatus. Pensionering zal straks ingaan bij minstens 70 jaar. Vandaag ben je met 50 al waardeloos voor de arbeidsmarkt. Kun je nagaan hoe dit in een steeds sneller veranderende maatschappij over twintig jaar zal zijn. Wat betekent dit? Dat in de productieve periode gewerkt zal moeten worden voor steeds meer improductieve jaren. Een sobere leefstijl wordt onafwendbaar. Daarbij zullen mensen, analoog aan wat in de USA allang aan de orde is, steeds vaker 2 banen hebben om rond te komen.
Geloof niets van berichten over dreigende tekorten aan werknemers. Het zijn politieke worsten die worden opgestoken. Verdere digitalisering en productiemigratie zullen velen nutteloos maken behalve in de functie van consument. Verwacht niets van grote werkgevers. Zij zullen hun winsten uitkeren aan de geldschieters en minimaal investeren in arbeid. Dit laten ze liever over aan de publieke sector ofwel de belastingbetaler en aan studenten die een lening aangaan of door papa worden betaald.
Ingeval dergelijke ontwikkelingen nu de prijs zouden zijn van een constructief doel, gebaseerd op een visie om land en volk te dienen, dan kon je er nog mee leven. Helaas: we zitten opgescheept met een systeem dat van de ene naar de andere crisis wankelt en alle reserves uitput behalve de bankrekeningen van de rijken. Het neoliberale systeem is de crisis.
Met praten en goede bedoelingen worden geen veranderingen afgedwongen. Het optreden van de PvdA in het huidige kabinet bewijst dit eens te meer. Samsom is minister van de fooienpot, niet meer. Er is dus meer nodig: afwijzen van overtollige consumptie, geen schulden aangaan, staken, gebouwen bezetten, eigen netwerken opzetten en afschermen, verzet tegen aantasting privacy door de overheid. Natuurlijk, dit gebeurt al op kleine schaal. Gelukkig maar.
30 oktober 2014
MONK
(foto: Monk)
